W czerwcu 1944 roku oddziały AK współpracowały z Armią Czerwoną w walkach o Wilno, Lwów, Lublin i inne miasta.
Po tym krótkim okresie współpracy polskie jednostki zostały rozbrojone, oficerowie aresztowani, a żołnierze, którzy odmówili wstąpienia do kontrolowanej przez komunistów armii, zostali internowani. Sowieckie represje wobec polskiego podziemia trwały przez kolejne miesiące, a wiele osób zostało deportowanych w głąb Związku Radzieckiego. Tysiące innych osób było represjonowanych przez rozwijające się struktury władz komunistycznych jeszcze przez wiele lat.
W jakich okolicznościach wypłacane jest odszkodowanie dla osób represjonowanych?
Za podstawę tych masowych represji posłużyło około 100 różnych praw. Oprócz kary więzienia i pracy przymusowej czy wcielenia w szeregi armii szeroko stosowano również kary administracyjne, takie jak grzywny i aresztowania. W ciągu zaledwie kilku lat, w latach 1952-1955, ponad pół miliona chłopów otrzymało takie kary, ponieważ nie oddawali władzom obowiązkowego udziału w produkcji rolnej i nie zgadzali się na kolektywizację wsi. Odszkodowanie dla osób represjonowanych w czasach stalinizmu i komunizmu przysługuje po unieważnieniu przez sąd dawnych wyroków i orzeczeń. Podlegają im głównie osoby nie zgadzające się na kolektywizację wsi, działające w ruchu oporu i dające opór ówczesnym władzom.
Represje nasilały się zwykle tylko w odpowiedzi na demonstracje i protesty ludności. W okresie stanu wojennego skala represji ponownie wzrosła, prawie 10 000 osób zostało internowanych, około 11 000 postawiono przed sądem, a liczba aresztowań i grzywien była o wiele większa. Ostatni więzień polityczny z czasów PRL opuścił więzienie pod koniec grudnia 1989 roku. Okresowe masowe protesty i strajki ludności również przyniosły wiele ofiar, zabitych i rannych. Osoby poszkodowane i doznające represji ze strony władz komunistycznych mają prawo ubiegać się o odszkodowanie, zwrot mienia i rekompensatę.
Aby zasądzić odszkodowanie dla osób represjonowanych należy otrzymać unieważnienie poprzednich wyroków wydanych w czasach stalinizmu i komunizmu. Następnie należy złożyć wniosek o wypłatę odszkodowania i rekompensaty do odpowiedniego sądu okręgowego.